گروههاي غيرمذهبي که ملحدان و مشرکان آن زمان و بعضي نيز مادي‏گرا بودند، با امام صادق عليه‏ السلام به مناظره مي‏ نشستند و از مخاطبان آن حضرت محسوب مي‏شدند. 
اين گروه با خود امام و گاهي با شاگردان امام در مسائلي چون اثبات صانع، وحدانيت خالق، اصالت ماده، ملاک بودن حس در ادارک موجودات عالم و رد عالم ماوراء الطبيعه به بحث و گفت وگو مي‏پرداختند. 
امام با همۀ گروهها به بحث و مناظره مي‏نشست. 
هر چند افراد زیادی، آنها را از خود طرد کرده باشند؛ از جمله ابن ابي العوجاء که زنديقي منکر بود و علما از هم نشيني و بحث به او به جهت خبث لسان و فساد دروني‏ اش، کراهت داشتند. 
وي با وجود اين که انجام مناسک عبادي مسلمانان از جمله مناسک حج را مسخره مي‏نمايد، حضرت از او مي‏خواهد که هر سؤالي که دارد، بپرسد. 
امام نيز در پاسخ به او، عقايد خود را صريحا اعلام مي‏دارد و مي‏گويد که او گمراه است. . 
امام و شاگردان او در اين مناظرات همواره حافظ ارکان شريعت و اعتقادات اسلامي بودند. رفتار امام با اين طبقه از جامعه، برخوردي حکيمانه و همراه با حلم و صبر و درایت بود. 
امام به ادعاها و ادله آنها با متانت و صبوري گوش مي‏داد و معمولا از ادله خود خصم، با ظرافت خاصي استفاده مي‏کرد و آنچه را که مبناي اعتقادات خود آنها بود و مورد قبولشان واقع مي‏شد، براي رد مدعاي آنها و اثبات اعتقادات اسلامي استفاده مي‏کرد. 
مهم‏ترين ابزار امام در برخورد با اين گروهها، همان اخلاق معنوي، کريمانه و روحيه بردباري وي بود که سرانجام مخاطب را به تسليم وادار مي‏کرد و آنها زبان به ستايش امام مي‏ گشودند. 
ابو شاکر ديصاني از بزرگترين متکلمان زنادقه و ملحدان به شمار مي‏رود. وي که سابقه بحث‏هاي متعددي را با امام عليه ‏السلام دارد، هنگامي که مي‏خواهد نظر و دليل امام را در حدوث عالم بداند به امام مي‏گويد: 
تو يکي از ستارگان درخشان هستي و پدرانت ماههاي درخشندۀ آسمان معرفت و مادرانت دانايان و اهل جمال و کمال هستند و نهاد تو از بهترين نهادها و سرشت‏هاست و هرگاه ذکري از علما مي‏شود، انگشتان به سوي تو اشاره مي‏کنند. اي درياي پر آب و گرانمايه، دليل حدوث عالم چيست؟ 
امام عليه ‏السلام در مناظره با ابوشاکر ديصاني براي اثبات حدوث عالم از يک تخم مرغ استفاده مي‏کند و چگونگي تغيير آن و تبديل شدن تخم مرغ به جوجه را نشانه‏ي حدوث عالم مي‏داند. 
ابوشاکر از امام تشکر مي‏کند و مي‏گويد: 
تو چون مي‏دانستي که عادت ما بر اين است که تا چشمانمان نبيند و امري را با يکي از حواس خود حس نکنيم، آن را نمي‏پذيريم، شما هم از همين راه ما را قانع کرديد. 
در زمان امام جعفر صادق چند نفر به زندقه شهرت داشتند که معروف‏ترين آنها ابن ابي العوجاء، ابن طالوت، ابن اعمي، و ابن مقفع بودند که در ايام حج به مسجدالحرام مي‏ آمدند و با مردم تماس داشتند و نيز با امام صادق دربارۀ مسائل مختلف مناظره و احتجاج مي‏کردند.
آیا وقت آن نرسیده که ما هم مباحثه و مجادله با حفظ ادب و احترام را از رهبران واقعی خود بیاموزیم؟



تاريخ : چهارشنبه یازدهم مهر ۱۳۹۷ | 23:42 | نویسنده : Behnam M |